(Cadn.com.vn) - Thời gian gần đây rộ lên nhiều thông tin xung quanh chương trình hạt nhân bí mật của Myanmar. Tại cuộc đối thoại giữa các nước ASEAN với các đối tác ở Phuket (Thái Lan) mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Hillary Clinton cũng lên tiếng bày tỏ việc có tin Myanmar được Bình Nhưỡng giúp đỡ để phát triển chương trình hạt nhân bí mật. Ngoại trưởng Australia Stephen Smith ngày 2-8 cho biết, nước này chia sẻ mối lo ngại với cộng đồng quốc tế về tham vọng hạt nhân của Chính quyền quân sự Myanmar sau các cáo buộc cho thấy Bình Nhưỡng đang giúp đỡ nước này thúc đẩy chương trình vũ khí hạt nhân.

Sở dĩ có mối nghi ngại tăng lên là nhật báo "Sydney Morning Herald" của Australia số ra mới đây đã tiết lộ nhiều chi tiết về chương trình chế tạo vũ khí hạt nhân do chính quyền quân sự Myanmar bí mật điều hành. Theo nhật báo "Sydney Morning Herald", 2 nhân chứng Myanmar được báo này trích dẫn đã tiết lộ về chương trình vũ khí nguyên tử của CHDCND Triều Tiên đều là những người có khả năng nắm được các thông tin về hồ sơ này. Một người mệnh danh là Mo Joe (để che giấu tên thật), nguyên là một sĩ quan trong một tiểu đoàn "vũ khi hạt nhân" do quân đội Myanmar bí mật thành lập.

Người này từng được cử sang Nga vào năm 2003 để theo học về ngành kỹ sư trước khi đào ngũ trốn sang Thái Lan. Nhân chứng thứ hai, bí danh là Tin Min, nguyên là một cán bộ điều hành Cty thương mại hàng đầu của Myanmar, Htoo Trading, phụ trách các hợp đồng hạt nhân ký kết với Nga và CHDCND Triều Tiên. Cả hai đã được ông Desmond Ball, một chuyên gia chiến lược thuộc Đại học Quốc gia Australia ANU và Phil Thornton, một nhà báo Australia hoạt động tại Bangkok phỏng vấn liên tiếp trong 2 năm. Theo lời kể của Mo Joe, ông đã được huấn luyện để tham gia Tiểu đoàn vũ khí hạt nhân bao gồm 1.000 người. Một bộ phận của tiểu đoàn này đồn trú tại một ngôi làng trong vùng để tham gia chương trình chế tạo vũ khí, trong lúc một trung tâm chỉ huy chiến dịch được che giấu trong khu vực dãy núi Setkhaya.

Cơ sở này gồm có các kỹ sư, các chuyên viên pháo binh và truyền tin, có chức năng của một trung tâm chỉ huy và kiểm tra chương trình vũ khí hạt nhân.  Còn Tin Min xác nhận là vào năm 2004, ông ta đã trả tiền cho một Cty để xây dựng một con đường hầm trong núi Naung Laing "đủ rộng để cho hai chiếc xe vận tải có thể qua mặt nhau". Cũng theo nhân chứng này, Tay Za, một đại doanh nhân thân cận với tướng Than Shwe, nhân vật số một của Myanmar, đã thương lượng mua thiết bị hạt nhân của Nga và CHDCND Triều Tiên. Hàng chuyển bằng tàu đến cảng Yangon, chính quyền đã cho vận chuyển các container này đi vào ban đêm và bằng đường sông để đảm bảo bí mật. 

Như vậy, những thông tin do 2 nhân vật nói trên cung cấp cho báo chí thì Myanmar đang xây dựng một lò phản ứng hạt nhân bí mật cùng với một nhà máy trích xuất chất plutonium, nguyên liệu dùng trong việc chế tạo bom nguyên tử. Cơ sở bí mật này được che giấu sâu trong lòng núi tại vùng Naung Laing, miền Bắc Myanmar, gần một lò phản ứng hạt nhân dân sự công khai do Nga giúp đỡ xây dựng. 

Tàu chở hàng Kang Nam I của CHDCND Triều Tiên đang thu hút sự chú ý của quốc tế vì bị nghi ngờ các hoạt động có liên quan đến Myanmar. Ảnh: AFP

Trước những thông tin nói trên, Ngoại trưởng Australia Smith cho biết, vấn đề đó đã được đưa ra trước diễn đàn khu vực ASEAN tại Phuket vài ngày trước, trong đó câu hỏi về vai trò hạt nhân của Bình Nhưỡng cũng đã được đặt ra. Tuy nhiên, giới phân tích tại Australia cho rằng, những báo cáo về việc Chính quyền quân sự Myanmar theo đuổi chương trình vũ khí hạt nhân là "chưa có cơ sở" vì bằng chứng hiện chưa rõ ràng.  Một câu hỏi khác cũng được đặt ra là nếu những tiết lộ kể trên xác thực, thì lò phản ứng hạt nhân bí mật của Myanmar có thể bắt đầu vận hành và sản xuất ra mỗi năm một quả bom nguyên tử ngay từ sau năm 2014.

Vấn đề là các lời chứng trên đây đạt xác thực đến mức nào? Cho đến nay, không phải là không có trường hợp những người "đào thoát" thêu dệt sự thực, chưa kể đến việc chính quyền Myanmar tung tin sai lạc. Ông Andrew Selth, nguyên là một chuyên gia phân tích tình báo, đồng thời là một quan sát viên từng trải về Myanmar của Pháp gần đây đã lưu ý rằng, không nên tái lập sai lầm như vào thời trước cuộc chiến tranh Iraq, khi mọi người cả tin vào những thông tin hiếm hoi và không được kiểm chứng. Tuy nhiên, ở một khía cạnh khác mối lo ngại về khả năng Myanmar có vũ khí hạt nhân vẫn tồn tại. Tạp chí US Foreign Policy của Mỹ mới đây đã đối chiếu trường hợp Myanmar hiện nay với những nguồn tin liên quan đến chương trình hạt nhân của Israel, Pakistan hay Ấn Độ trước đây. Thực tế cho thấy sau này là cả 3 nước đều đã thử nghiệm bom nguyên tử.

Vậy, thực hư của câu chuyện Myanmar đang bí mật triển khai chương trình hạt nhân bí mật để sản xuất vũ khí hạt nhân với sự giúp đỡ của CHDCND Triều Tiên vẫn chưa có câu trả lời chính thức, nhưng trên thực tế nó đang tồn tại với một câu hỏi lớn và một mối lo ngại trong cộng đồng quốc tế.

Lê Minh Châu